1. Wprowadzenie
Rozwój sprzętu komputerowego w połowie lat sześćdziesiątych oraz języków programowania umożliwił tworzenie zaawansowanych systemów. Okres ten uświadomił przydatność komputerów, w związku z tym podjęto szereg prób budowy złożonych systemów informatycznych. Do podstawowych założeń porządnie wykonanego systemu powinny zaliczać się takie cechy jak :
- zgodność z wymaganiami stawianymi przez użytkownika
- niezawodność
- efektywność
- łatwość w konserwacji
- ergonomiczność
Głównym problemem współczesnych twórców systemów informatycznych staje się, wobec coraz bardziej rosnącej złożoności tych systemów, zrozumienie rzeczywistych potrzeb już nie pojedynczego użytkownika, a całych organizacji.

2. System informacyjny
System informacyjny stanowi usystematyzowaną i uporządkowaną sieć powiązań informacyjnych między takimi elementami, jak: człowiek, dane, metody oraz urządzenia do zbierania, przesyłania i przetwarzania danych, mających na celu zaspokojenie potrzeb informacyjnych zainteresowanych ogniw . Jednym z podstawowych problemów, powstałych w trakcie tworzenia systemu, jest powiązanie wszystkich informacji, które przepływają między różnymi szczeblami struktury organizacyjnej obiektu oraz między otoczeniem zewnętrznym i obiektem.
Elementy, każdego sytemu informacyjnego, cechują określone związki.
System określony powyższym przypisem, służy do sterowania danej organizacji. Podstawowa funkcja systemu informacyjnego, polega na szybkim dostarczaniu informacji, co z kolei umożliwia podejmowanie odpowiednich decyzji.

3. System informatyczny
W literaturze możemy spotkać różne definicje tego pojęcia.
Jedną z definicji możemy zinterpretować w ten sposób, iż system informatyczny to złożony program komputerowy lub zespół współdziałających ze sobą programów, przeznaczonych do wykonywania określonych funkcji: np. system operacyjny, system zarządzania bazami danych .
Najczęściej o systemie informatycznym mówi się wtedy, gdy do zbierania, gromadzenia, przesyłania i przetwarzania danych zastosowane są techniczne środki informatyki, a przynajmniej komputer do przetwarzania. Zestaw technicznych środków informatyki jest przeznaczony do realizacji zadań określonych przez system informacyjny .

Podsumowując – system informatyczny to określony obszar systemu informacyjnego danego obiektu, obsługiwany za pomocą technicznych środków dostępnych w informatyce.

W sytuacji, gdy chcemy zautomatyzować część systemu informacyjnego ważne jest skoordynowanie działania obu tych części. Jednym z warunków tej zależności jest zachowanie relacji podrzędności „systemu informatycznego” względem „systemu informacyjnego”. Uogólniając, projektowanie systemu informatycznego przebiega według kilku wskazówek :
- określa się obszar systemu informacyjnego, który ma zostać skomputeryzowany,
- dla tego obszaru systemu opracowuje się model rozwiązania.
W dziedzinie projektowania systemów informatycznych można wyróżnić:
a. Projektowanie systemu typowego :
- który dzięki modułowej strukturze, parametrycznemu oprogramowaniu oraz uogólnionym rozwiązaniom może być zastosowany przez licznych użytkowników
- charakteryzuje się stosunkowo szerokim zakresem użycia ze względu na znaczną elastyczność wynikającą głównie z oprogramowania parametrycznego i modułowej struktury
b. Projektowanie systemu indywidualnego :
- system ten jest projektowany do warunków i rozwiązań organizacyjnych danego konkretnego użytkownika
- wykorzystuje się tu przydatne elementy gotowego oprogramowania, ale na ogół przeważa oprogramowanie indywidualne
c. Adaptacja gotowego opracowania projektowego:
- polega na dostosowaniu do potrzeb użytkownika typowego lub indywidualnego projektu, bez zmiany jego zasadniczej struktury
- adaptacja może dotyczyć zarówno zawężenia , jak i rozszerzenia funkcji istniejącego oprogramowania
Przypadki zautomatyzowania całego obszaru systemu informacyjnego spotykamy w np. : systemach operacyjnych lub bezobsługowych stacjach benzynowych.

4. Cykl życia systemu informatycznego
Cykl ten, to proces złożony z ciągu wzajemnie spójnych etapów pozwalających na pełne i skuteczne stworzenie, a następnie użytkowanie, systemów informatycznych. Zazwyczaj obejmuje on okres od momentu uświadomienia (zgłoszenie przez użytkownika) potrzeby istnienia systemu aż do momentu jego wycofania z eksploatacji. Okres ten dzieli się na następujące fazy :
- analiza wymagań;
- projekt;
- kodowanie;
- testowanie;
- instalacja;
- eksploatacja;
- wycofanie.
W obecnych czasach, spotyka się dzisiaj wiele modyfikacji tradycyjnego modelu cyklu życia systemu. Modyfikacje te wynikają z dążenia do dopasowania się do celów i założeń danego, konkretnego systemu bądź organizacji.

5. Model kaskadowy
Cykl życia składa się z następujących faz :
1 – analiza potrzeb
2 – specyfikacja systemu
3 – projektowanie
4 – programowanie
5 – testowanie
6 – integracja
7 – adaptacja i modyfikacja
8 – eksploatacja
9 – dezaktualizacja
Założenia tradycyjnego modelu cyklu życia są następujące:
- na początku każdego projektu istnieje stabilny zestaw potrzeb
- potrzeby te nie zmieniają się w trakcie ciągu życia systemu
W tym cyklu życia, założenie pierwsze nie sprawdza się w większości przypadków, gdyż użytkownicy nie mają na wstępie sprecyzowanych potrzeb, a ich specyfikacje nie są spójne. W związku z tym występują częste nieporozumienia między użytkownikami a informatykami.

6. Model Fry’ego
Model ten ma strukturę składającą się z faz projektowania i eksploatacji, przy czym sama implementacja ma miejsce w fazie eksploatacji. Cykl ten ma postać:
- faza projektowania :
- sformułowanie i analiza potrzeb
- modelowanie konceptualne(pojęciowe, logiczne)
- projektowanie fizyczne
- faza eksploatacji:
- wdrożenie;
- eksploatacja i kontrola;
- modyfikacja i adaptacja;
W fazie analizy potrzeb następuje zebranie potrzeb informacyjnych przyszłych użytkowników (tzn. wymagań dotyczących przyszłego systemu), co ma służyć ustaleniu zgodności celów systemu z celami użytkownika. Jest to zazwyczaj najbardziej czasochłonny, najtrudniejszy i najważniejszy etap, gdyż wynika z niego większość decyzji dotyczących kolejnych etapów projektowania systemu. Efektem fazy modelowania konceptualnego, zwanego również logicznym, jest opis modelu danych i modelu procesów w systemie. Stadium projektowania fizycznego dotyczy zaprojektowania struktury zbiorów, wzorców dokumentów, technologii przetwarzanie specyfikacji programowych. Dokonuje się wyboru struktury pamięci (tzw. schemat zewnętrzny) Etap wdrożenia dotyczy stworzenia bazy danych i programów zastosowań. Na etapie modyfikacji i adaptacji następuje udoskonalenie funkcjonowania istniejącego systemu w rezultacie pojawienia się nowych potrzeb.

7. Model z prototypem
Model taki charakteryzuje się tym, iż buduje się gotowy model systemu – program prototypowy. Program następnie prezentuje się użytkownikom i dokonuje się jego modyfikacji. Rysunek 2 pokazuje proces konstruowania systemu z użyciem prototypu.
Tego typu konstruowanie systemu ma na celu : skrócenie czasu oczekiwania na konkretne rezultaty projektowania, zapewnienie szybkiego sprzężenia zwrotnego między użytkownikiem a projektantem, wspomaganie opisu potrzeb i ograniczenie liczby błędów dzięki lepszemu zrozumieniu potrzeb użytkownika, spowodowanie użytkownika w projektowanie i analizę potrzeb.

8. Model spiralny
Projekt ten zawiera niespotykaną w innych modelach – analizę ryzyka. Cykl spiralny obrazowany jest przez poniższy schemat 3.
Cykl spiralny rozpoczyna się od planowania, a następnie wchodzi w fazę analizy ryzyka. W tej fazie najpierw analizuje się wstępne wymagania. W trzeciej fazie w pierwszym przebiegu spirali buduje się początkowy prototyp systemu i przekazuje go użytkownikowi do fazy czwartej. Po weryfikacji system ( prototyp + uwagi ) wraca do fazy pierwszej i rozpoczyna się następny przebieg spirali. Po kolejnych kilku przebiegach system powinien przyjąć oczekiwaną postać.